Görüldüğü gibi Tunceli iki ayrı memleket. Kuzeyi asıl Dersim (Merkez, Ovacık, Pülümür, Nazımiye, Hozat ve Mazgirt'in kuzey ucu). Güneyi Çarsancak (Pertek ve Mazgirt) ve Çemişgezek.GÜNEYSünni ve son derece devletçi Çarsancak ve Çemişgezek beyliklerinin tarihi fonksiyonu Dersim aşiretlerinin talanına karşı bir tür Çin Seddi oluşturmak.Çemişgezek beylerinin kökeni meselesi karışıktır. Öyle görünüyor ki en geç 16. yy'da 'Türk' olmayı tercih etmişler. O tarihte tamamına yakını Ermeni olan ahali de beylerinin yoluna gitmiş.Çarsancak beyleri ise Kürt ve Türk karışık. Çarsancak köylüsü 19. yüzyıla dek genellikle Ermeni kalmış. Dilleri ise Kürtçe (Kurmanci) ve Türkçe. Pertek Ermenileri 16. ila 19. yüzyıl arasında peyderpey Türkleşmişler. Mazgirt'te Kürtlük ağır basmış.KUZEYDersim'in eski köy adlarının üçte ikiden fazlası Ermenice. Ancak 19. yüzyıl sonuna gelindiğinde kuzey ilçelerinde hemen her köyde bulunan üçer beşer hane dışında Ermeni yoğunluğu yok. Dersim'in son derece anarşik ortamında a) kilise ve okul yokluğundan dolayı Ermeni halkın yerel animist inançlara adapte olduğu, b) her köyde uzmanlık gerektiren işlevler için birkaç Ermeni aile barındırıldığı anlaşılıyor.Kuzeyde Zazaki dilli aşiretler arasında küçük zümreler halinde Türk kökenli olduğu iddia edilen ve toplumsal itibar gören Alevi gruplar var. Bunların 16. yüzyılda Alevi takibatı döneminde Dersim'e sığınan mülteci unsurlar olduğu düşünülebilir. Hatta bana öyle geliyor ki (ama emin değilim) Dersim Aleviliği, yerel animist inançların Türkler tarafından 16. yüzyılda bölgeye getirilen Alevilik öğretileri ve pratikleriyle harmanından ibaret.